café Pelt Heëlesche Gemuutligheet

Column door Wiel Verheesen in Noa de Mes, Café Pelt, Heerlen, 1 december 2019

Arme Sarool. Nu gaat ook nog de pinautomaat verdwijnen. De angst voor een plofkraak is te groot bij sommigen in de straat. Vandaar het verzoek tot opheffing van die geldverstrekker. Ik wil me er niet mee bemoeien, óók niet met de verhuizing naar het Maankwartier van het VVV-kantoor, dat nu nog op de Bongerd ligt. Heerlen is een stad in beweging en dan mag je van alles verwachten, hoewel Jannes van der Wal, een oud-dammer, toch een andere kijk had op dit soort dingen. Hij wilde het vooral niet té ingewikkeld maken. ’Een mens wordt geboren en een mens gaat dood. Daartussen kun je dammen’, luidde zijn stelregel.
Jannes van der Wal was gedurende de jaren zeventig, begin tachtig, een fenomeen in de damsport. De Fries kwam uit de buurt van Dokkum waar ze heel lang geleden Bonifatius een kopje kleiner maakten. Niet vanwege dit laatste feit, wél omdat hij in Groningen ging studeren emigreerde Jannes naar de andere noordelijke provincie. Behalve dat hij verschillende keren nationaal kampioen werd legde hij beslag op de wereldtitel. Dat deed hij in Brazilië, in Sao Paulo, december 1982. Knap werk, natuurlijk. Onze voetballers speelden dat in ieder geval nog niet klaar, ook al stonden ze liefst drie keer in de finale van een mondiaal kampioenschap, respectievelijk tegen Duitsland, Argentinië en Spanje. Ik ken fanaten die nog steeds onpasselijk worden als de nederlagen worden opgerakeld.
Van der Wal was overigens niet alleen door zijn status in de damsport een bekendheid. Ook genoot hij populariteit vanwege zijn vele tv-optredens, of anders toch wel omdat hij eens in de trein van Groningen naar Utrecht in slaap viel en daardoor een belangrijke afspraak miste. Sterker nog. Toen hij eindelijk wakker werd bleek hij in Zwolle te zijn, maar wel op de terugreis naar Groningen. Overigens, Van der Wal werd niet oud. Kort voor zijn veertigste stierf hij aan leukemie.
Enfin, laat mij maar snel terugkeren naar het leven van vandaag, zonder overigens te beweren dat er nu géén treinreizigers meer zijn die onderweg in slaap sukkelen. Het is mijzélf nog niet zo heel lang geleden zelfs overkomen. U hoeft niet te gniffelen, want ik werd namelijk wél wakker toen ik mijn bestemming, het station van Keulen, bereikte. Vater Rhein knikte mij goedkeurend toe. Marita Köllner, de Beppie Kraft uit de domstad, heb ik daarentegen niet gezien. Desondanks had ik geen spijt van de trip, zoals ik er op mijn ouwe dag trouwens vaker maak. Nee, niet meer naar de Alpen, Pyreneeën of Dolomieten, die heb ik in mijn jaren als sportverslaggever vaak genoeg gezien. Nu lekker op pad in de Euregio of maar nederzettingen als Brussel en Luxemburg, iets verder weg. Gorinchem en Heerlerheide-centrum sla ik voorlopig over. Het schijnt daar af en toe hommeles te zijn. À propos, niet alleen dáár. Ook op sommige voetbaltribunes is het gedrag beneden peil. Wedstrijdonderbrekingen vanwege fans die zich misdragen zijn geen zeldzaamheid.
Oké, het is meestal ’slechts’ een kleine groep die het verziekt, maar daarom mag het kwaad niet gebagatelliseerd worden. Aanpakken die hap, zou ik zeggen, net als de aso’s die op een racefiets het wegverkeer teisteren. Er staan genoeg ingezonden stukken hierover in de krant, ofschoon ik me dan wél altijd een beetje erger aan de benaming wielrenners zodra het over boosdoeners op twee op twee wielen gaat. Wielrijder of fietser zou een beter woord zijn, vind ik. Niet iedereen op een vehikel met krom stuur is namelijk een renner. Alle automobilisten (inclusief de wegpiraten daaronder) zijn toch ook geen coureurs zoals Max Verstappen, ofschoon menige stumper dat misschien wél meent te zijn.
U denkt wellicht dat mijn conclusies worden getrokken vanwege mijn vorige leven als sportjournalist, maar dat is te kort door de bocht. Het gaat hier om nuancering. Kortom, een man of vrouw van zeventig die op de fiets een ongeluk veroorzaken tijdens hun boodschappen of plezierritje zijn nu eenmaal géén wielrenners zoals vaak in de krant staat. Zij zijn deelnemer of deelneemster aan het verkeer. En dat is toch effe iets anders dan de nadruk op de negatieve kant van een bepaalde discipline leggen. Boksers die in de ring staan zijn toch ook geen vechtersbazen, maar gewoon sportlui, al willen sommige mensen het verschil niet zien. Vechtersbazen in de ware betekenis van het woord tref je vaker aan binnen een deel van het uitgaanspubliek, niet in de ring waar spelregels van toepassing zijn. Nuances, hé. 
Intussen blijft de wereld natuurlijk lekker doordraaien. Aan gespreksstof geen gebrek. Na het zwarte goud, de Zwarte Piet en zwarte cijfers hebben we er nu ook nog eens de zwarte vrijdag bijgekregen. Het zal met mijn leeftijd te maken hebben, maar eerlijk gezegd, ik kan het bijna niet meer bijhouden. Toch heb ik een paar dagen geleden (ja, ik was elders in Limburg weer eens op kroegentocht) hartelijk moeten lachen toen de Zwarte Piet-kwestie ter tafel kwam. Een bouwvakker vertelde dat hij zijn draagbare radio van de steiger had gegooid toen op een zender opnieuw het donkere hulpje van Sinterklaas centraal stond. Op mijn vraag aan de man – die een wielerfan in het kwadraat is - of hij op de radio ook gehoord had dat de katten buitenshuis aan de lijn gehouden moeten worden ontplofte hij bijna. Bang dat zijn hart helemaal van slag zou raken heb ik het gesprek toen maar gauw richting Tom Dumoulin gestuurd.
Een uurtje later vertrok ik. ’Tot een volgende keer,’ riepen de bouwvakker en andere kroegtijgers mij na. Ze kregen uiteraard een zwaai terug. ’Auf Wiedersehen,’ voegde ik er nog luid aan toe. Marco van Basten zou het na zo’n stapavond misschien iets anders geformuleerd hebben. Ik dacht bij de afscheidsgroet daarentegen geen seconde aan een bruin verleden.

Wiel Verheesen